همزمان با روز پرستار تشریح شد
شیفت های فشرده و فرسودگی شغلی جدی پرستاران
بیو بگ: به اذعان مسئولان، سیستم سلامت کشور با کمبود بالاتر از ۱۰۰ هزار پرستار روبروست؛ بطوریکه استاندارد جهانی پوشش پرستاری در کشور رعایت نشده و نسبت پرستار به تخت فعال در کشور کمتر از نصف میانگین جهانی است...
به گزارش بیو بگ به نقل از ایسنا، همینطور به قول دست اندرکاران سلامت کشور، افزایش سن پرستاران از یک سو و مهاجرت نیروهای باتجربه و همینطور جوان ترها از طرف دیگر، زنگ خطری برای آینده نظام پرستاری کشور است. این در شرایطیست که فشار کاری بالا و شیفت های فشرده در سایه کمبود نیرو و همینطور میزان پرداخت ها سبب فرسودگی شغلی و کاهش انگیزه در بین پرستاران شده است.
بر همین مبنا دکتر عبادی – معاون پرستاری وزارت بهداشت نیز بر لزوم بازبینی در نظام پرداخت و عدالت مزدی تأکید دارد و می گوید که در تعدادی موارد کارانه و مزایای پرداختی به پرستاران با حجم و سختی کار آنان تناسب ندارد و این مسأله باید بطور جدی اصلاح گردد.
عبادی همینطور افزایش بودجه پرستاری، استخدام سالانه نیروهای جدید، بهبود شرایط کاری و ارتقاء منزلت اجتماعی پرستاران و همینطور مباحثی نظیر معافیت مالیاتی، نگهداشت، بورسیه پرستاران و اسکان آنها در سال پیش رو را خواهان شده و تأکید می کند که بدون تقویت جایگاه پرستاران، دستیافتن به نظام سلامت کارآمد و پایدار ممکن نخواهد بود.
همزمان با روز پرستار، چالش ها، فرصت ها و درخواست های جامعه پرستاری را با دکتر عباس عبادی – معاون پرستاری به گفت و گو نشستیم که به دنبال می خوانید:
تعداد پرستاران شاغل در مراکز درمانی کشور دکتر عباس عبادی بمناسبت هفته پرستار با حاضر شدن در استودیو خبر ایسنا در گفت و گویی تفصیلی، در رابطه با پرستاران شاغل در نظام سلامت کشور اظهار داشت: جامعه آماری تمام پرستاران شاغل در مراکز درمانی کشور را در یک سامانه و داشبورد مدیریتی با جزییات در اختیار داریم. آمار و ارقام شاغلان گروه پرستاری که شامل اتاق عمل، هوشبری، کمک پرستار و پرستاران می شود، بیان کننده این است که بیش ۲۱۵هزار نفر در مراکز دولتی و خصوصی خدمت عرضه می دهند. همینطور گروهی از پرستاران نیز در عرصه خدمات پرستاری در منزل فعالیت می نمایند و تعداد مراکز پرستاری در منزل نیز بالاتر از ۱۶۰۰ مورد است.
او با اشاره به اینکه سازمان نظام پرستاری ۲۹۰هزار عضو دارد، اضافه کرد: قطعا، برخی از اعضای سازمان نظام پرستاری بازنشسته شده اند و به این علت مشمول آمار معاونت پرستاری وزارت بهداشت نمی شوند. پرستاران، حدود ۱۴۵هزار نفر از جامعه ۲۱۵هزار نفری گروه پرستاری شاغل در مراکز درمانی کشور را می سازند. سهم گروه اتاق عمل و هوشبری از گروه پرستاری کشور به ترتیب ۲۲هزار و ۱۶تا ۱۷هزار نفر است. کمک پرستاران و بهیاران نیز سایر این گروه شغلی را می سازند.
نسبت پرستار به تخت در ایران و کشورهای جهان معاون پرستاری وزارت بهداشت در رابطه با نسبت پرستار به تخت در مراکز درمانی کشور اظهار داشت: نسبت پرستار به تخت در وضعیت خوبی قرار ندارد. هم اکنون، آمار وارقام بیان کننده این است که نسبت پرستار به تخت بیمارستانی در کشور حدود ۰.۹ تا ۰.۹۵ و این نسبت برای گروه پرستاری نیز ۱.۲ است؛ این درحالیست که استاندارد وزارت بهداشت ۱.۸ است. نسبت پرستار به تخت بیمارستانی در تمام کشورهای جهان یکسان نیست؛ بطور مثال، انگلستان این نسبت را ۴ و ژاپن نیز این عدد را خیلی بالا در نظر گرفته اند.
متضرر شدن مردم از چالش های حرفه پرستاری عبادی با اشاره به اینکه نسبت پرستار به تخت های بیمارستانی کشور در مقایسه با میانگین جهانی پایین تر است، اضافه کرد: چنین شرایطی سبب شده که پرستاران شاغل بالاتر از توان و وظیفه ای که برعهده دارند، خدمات عرضه کنند. عرضه خدمات بالاتر از توان و وظیفه سبب فرسودگی شغلی زودتر می شود. هنگامی که پرستاران ۲ تا ۳ برابر وظیفه محوله خدمات عرضه کنند، به احتمال فراوان، بخشی از خدمات مورد غفلت قرار می گیرد و مردم در چنین شرایطی متضرر می شوند و نمی توانند خدمات با کیفیت دریافت نمایند. این طور نباید تصور کرد که مردم فقط به علت مورد غفلت قرارگرفتن خدمات لطمه می بینند، بلکه بواسطه فرسودگی شغلی پرستاران نیز لطمه می بینند. پرستاران به علت فشار کاری و فرسودگی، به ترک شغل و مهاجرت روی می آورند؛ به علت این که هزینه تربیت نیروی انسانی از محل بودجه عمومی و مالیات مردم تامین شده، بازهم مردم متضرر می شوند.
ضعف در جذب و نگهداشت نیروی انسانی او در رابطه با نیروی پرستاری مورد نیاز سیستم بهداشتی و درمانی کشور اظهار داشت: هنگامی که از نسبت پرستار به تخت بیمارستانی سخن به میان می آید مبحث کمبود پرستار نمایان می شود. من بر این باور هستم که وزارت بهداشت در عرصه «آموزش» نسبت به «جذب و نگهداشت» عملکرد بهتری دارد. آخرین آزمون استخدامی وزارت بهداشت در ۲۷ شهریور ماه سال جاری برگزار شد و تعداد متقاضیان کل کشور حدود ۲.۵ برابر ظرفیت آزمون استخدامی بود. اما شرایط برخی شهرها مانند تهران شرایط متفاوتی بود، به نحوی که تعداد متقاضی کمتری از سهمیه اختصاص یافته داشتند.
وفور نیروی تربیت شده پرستار در کشور وضعیت بحرانی پرستار در تعدادی استان ها وی با اشاره به اینکه پرستار تربیت شده به میزان کافی در اختیار داریم، خاطرنشان کرد: بااینکه تعداد پرستار دانش آموخته در کشور مطلوب است اما از نظر پراکندگی جغرافیایی شرایط مطلوبی نداریم. به عنوان مثال سیستم بهداشتی و درمانی کشور با انباشت نیرو در غرب کشور مواجه است؛ در صورتیکه استانهای بوشهر، هرمزگان، تهران و خوزستان به شدت کمبود نیرو دارند. نسبت پرستار به تخت در تعدادی استانهای کشور از متوسط کشوری پایین تر است؛ بطور مثال، نسبت پرستار به تخت های بیمارستانی استان خوزستان ۰.۶، برخی مناطق استان سیستان وبلوچستان ۰.۵ و استان بوشهر نیز ۰.۷ است.
نظام پرداخت و ترک خدمت پرستاری! عبادی افزود: اگر قانون گذار یا نهادهای خارج از وزارت بهداشت درنظر دارند به وزارت بهداشت کمک کنند، میبایست برای افزایش ظرفیت رشته پرستاری فشار وارد نکنند؛ بلکه میبایست در رابطه با جذب و مبحث مهم تر از جذب یعنی نگهداشت نیروی انسانی فشار وارد کنند. گاهی اوقات، موفق به جذب حداقلی نیرو می شویم اما به علت این که نظام پرداخت کشور یک نظام متعادل نیست، برخی همکاران پرستاران یک تا دو سال بعد از جذب، ترک خدمت می کنند. معیشت، اهمیت بالای ی در زمینه نگهداشت پرستاران مهمی دارد. همینطور زنان، بخش بزرگی از گروه پرستاری را تشکیل می دهند؛ این احتمال وجود دارد که بواسطه ازدواج و فرزندآوری نتوانند میان نقش خود در خانواده و شغلی که دارند، توازن ایجاد کنند و به این علت نسبت به ترک خدمت اقدام می کنند.
بورسیه پرستاری، راهکاری برای رفع کمبود پرستار عبادی در جواب پرسش «وزارت بهداشت برای توزیع عادلانه نیروی پرستاری در کشور و تحقق عدالت در سلامت چه برنامه هایی دارد؟» خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت بمنظور ایجاد تعادل نیروی پرستاری در استانهای کم برخوردار و تهران به جذب دانشجوی پرستاری بورسیه از سال قبل اقدام نموده ایم. بطور مثال، دانشگاه فرهنگیان و بخشی از نیروهای مسلح نسبت به بورسیه کردن دانشجویان خود از بدو آغاز تحصیلات عالیه اقدام می کنند و دانشجویان نیز متعهد می شوند که به محل خدمت مشخص شده، مراجعه نمایند. بورسیه دانشجویان می تواند یک الگو برای جبران کمبود نیروی پرستار در یک منطقه خاص باشد.
ضرورت بازبینی بورسیه دانشجویان پرستاری وی با اشاره به اینکه آئین نامه جذب دانشجوی بورسیه در اسفند ۱۴۰۲ نوشته شده، توضیح داد: مشکلات و مسایل در حوزه جذب دانشجوی بورسیه وجود دارد که در زمان تنظیم و نگارش آئین نامه پیش بینی نشده بود. رئیس جمهوری در رابطه با تشکیل یک کارگروه فرمان داد و مبحث بورسیه دانشجویان پرستاری در این کارگروه عنوان شد. نامه ای خطاب به رئیس جمهوری خواهیم نوشت و امیدوار هستم که این موضع به صورت ویژه در کانون توجه قرار گیرد تا مشکل کشور و دانشگاه های علوم پزشکی در امتداد نیروی پرستاری برطرف شود.
فشار کاری؛ چالش اختصاصی حرفه پرستاری کم فروشی به علت فشار کاری عبادی در رابطه با مشکل اصلی پرستاران توضیح داد: مسائلی که در رابطه با پرستاران مطرح می شود، مختص آنها نیست بلکه بواسطه مطرح شدن آن در رسانه ها این طور گویی مشکل اختصاصی پرستاران است. پرستاران، فشار شغلی خیلی زیادی را متحمل می شوند و برای خروج از این فشار کاری به ترک خدمت یا کم فروشی روی می آورند که البته میزان کم فروشی نسبت به ترک خدمت بیشتر است.
پیامدهای ترک کار پرستاران متوجه مردم و نظام سلامت او در رابطه با دستاوردهای ترک موقعیت شغلی اظهار داشت: هنگامی که پرستاران نسبت به ترک موقعیت شغلی خود اقدام می کنند، مردم و اقتصاد سلامت متضرر می شوند. اگر یک بیمار به علت مبتلا شدن به یک بیماری میبایست دو روز در بیمارستان بستری شود، مدت زمان بستری به علت کاهش کیفیت خدمات افزایش خواهد یافت. افزایش مدت زمان بستری در بیمارستان نه تنها هزینه بیشتری به وزارت بهداشت و مراکز درمانی تحمیل می کند، بلکه سبب افزایش پرداخت از جیب مردم می شود. اگر هزینه هایی از این دست را در حوزه نگهداشت نیروی پرستاری به کار گیریم، خیلی از مسایل و مشکلات حل می شود.
وضعیت پرداختی های پرستاران در ایران و سایر کشورها معاون پرستاری وزارت بهداشت با اشاره به اینکه به شکل متمرکز برای تمام مسایل تصمیم سازی می شود، خاطرنشان کرد: واژه «نظام هماهنگ پرداخت» به بهانه عدالت در نظام پرداخت کشور عنوان شد و چنین مسئله ای سبب شده که برخی مشاغل کمتر دیده شوند. سختی کار پرستاران فقط مختص پرستاران ایرانی نیست و در تمام کشورهای جهان وجود دارد. بااینکه کشورهایی مانند انگلستان و ژاپن از نظر نیروی انسانی نسبت به کشور ما شرایط خیلی بهتری دارند اما بازهم پرستاری در این کشورها جزو مشاغل سخت و زیان آور بشمار می رود و تفاوت پرداخت های پرستاران با رده های بالاتر به ۲ برابر نمی رسد و متاسفانه، بالانس و تعادل در نظام پرداخت کشور ما وجود ندارد. اگر نگران مردم، نظام سلامت و اقتصاد سلامت هستیم، میبایست به حوزه پرستاری دقت کنیم.
لزوم ایجاد تعادل میان سختی کار و دریافتی پرستاران وی با اشاره به اینکه توجه میبایست به صورت «عاطفی_معنوی» و «مالی» باشد، تصریح کرد: توجه عاطفی و معنوی به پرستاران خوب است؛ به نحوی که توجه بزرگان دینی، مقام معظم رهبری و رئیس جمهوری در مراسم نکوداشت مقام پرستار کم نظیر است و شاید بتوان گفت کمتر در مورد حرفه های دیگر این چنین با محبت و ملاطفت صحبت شده باشد. حضرت رسول فرموده اند که مراقبت از یک بیمار معادل ۷۰ سال عبادت است که نشان از دید آسمانی به این شغل دارد. اگر خواستار نگاه زمینی به شغل پرستاری هستیم، میبایست میان سختی کار و دریافتی پرستاران، تعادل ایجاد نماییم. اغلب گلایه های پرستاران به علت عدم تعادل و توازن میان سختی کاری و دریافتی ها است. اگر میان سختی کار و دریافتی پرستاران تعادل ایجاد نشود، امکان دارد پرستاران راه و مسیر خویش را تغییر داده و در راه ترک خدمت یا مهاجرت قرار می گیرند.
وضعیت بخش های بیمارستانی کشور در عرصه پرستار عبادی در جواب پرسش «کمبود پرستار در کدام بخش ها حادتر است؟» اظهار داشت: بررسی ها بیان کننده این است که در قسمت های مراقبت ویژه "ICU" به استاندارد مدنظر نسبت پرستار به تخت تقریباً نزدیک تر هستیم. استاندارد جهانی نسبت پرستار به تخت در قسمت مراقبت های ویژه یک به یک یا یک به دو است و در کشور نیز یک به دو و در نهایت یک به سه است. همینطور استاندارد جهانی نسبت پرستار به تخت در قسمت های جراحی یک به چهار تا یک به شش است اما این میزان در کشور ما یک به هشت تا یک به 12 است. بر طبق این آمار و ارقام می توان اظهار داشت که تمام بخش های بیمارستانی کشور به جز بخش مراقبت های ویژه از نظر نیروی پرستاری در وضعیت نامناسبی قرار دارند. اگر تصمیم بر جذب و تربیت نیرو است، میبایست به این نکته دقت کنیم که در تمام بخش ها گرفتار کمبود هستیم.
ادغام آموزش و عرضه خدمات او در جواب پرسش «ادغام آموزش و عرضه خدمات با یکدیگر همیشه جزو دستیافته های وزارت بهداشت قلمداد می شود اما با عنایت به عملکرد این وزارتخانه در حوزه تربیت، جذب و نگهداشت نیروی پرستاری می توان اظهار داشت که یک خلاء دراین خصوص در رابطه با پرستاری وجود دارد. چرا چنین شرایطی برای پرستاری ایجاد شده؟» اظهار داشت: آموزش و عرضه خدمات در سال ۱۳۶۵ با یکدیگر ادغام شد؛ چونکه کشور در حوزه پزشکی و به صورت خاص در دیگر گروه ها خیلی کمبود داشت. در آن بازه زمانی، دو بیمارستان در کشور فعالیت می کردند؛ به نحوی که بیمارستان های آموزشی تحت نظر وزارت علوم و بیمارستان های درمانی نیز زیر نظر وزارت بهداری بودند. کشور بمنظور جبران نیروی مورد نیاز کشور از پزشکان خارجی بهره می گرفت و قبل از انقلاب نیز از ظرفیت پرستاران خارجی استفاده می کردیم. حاکمیت وقت بر این باور بود که ادغام آموزش و عرضه خدمات می تواند به جبران کمبود نیروی سلامت کمک نماید و از ظرفیت بیمارستان های درمانی نیز می توان برای تربیت نیروی متخصص به میزان کافی بهره برد.
وی افزود: قبل از ادغام آموزش و عرضه خدمات، آموزش پرستاری در مدارس عالی پرستاری انجام می شد. من بر این باور هستم که ورود پرستاری به فضای دانشگاهی و تابعیت اعضای مدرسین پرستاری از قوانین اعضای هیأت علمی، رشد و جهشی علمی قلمداد می شود. میزان رشد تولیدات علمی و پژوهشی گروه پرستاری کشور نسبت به کشورهای همسایه و پیش از ادغام آموزش و عرضه خدمات خیلی افزایش پیدا کرده است و از این منظر می توان اظهار داشت که ادغام آموزش و عرضه خدمات یک کار باارزش است.
طرح خودگردانی مراکز درمانی و ایجاد شکاف درآمدی معاون پرستاری وزارت بهداشت با اشاره به اینکه طرح خودگردانی بیمارستان ها در دهه ۷۰ اجرا شد، توضیح داد: هدف از اجرای طرح خودگردانی بیمارستان ها این بود که از ظرفیت خالی بیمارستان ها برای کاهش صف انتظار مردم استفاده نماییم. به نحوی که پزشکان را تشویق نماییم بجای حضور در قسمت خصوصی در قسمت دولتی بمانند و نگاه کارمندی نداشته باشند اما از ظرفیت بخش ها بیشتر استفاده گردد. نظام پرداخت به کارانه تبدیل شد و ایجاد شکاف میان اعضای گروههای نظام سلامت کم کم شکل گرفت. متاسفانه، این شکاف با گذر زمان بیشتر شد؛ شرایط به نحوی بود که یک بخش خیلی مورد توجه قرار گرفت اما این نگاه را متناسب برای سایر بخش ها درنظر نگرفتند. چنین مسائلی سبب شده که پرستاران که بخش عمده ای از نظام سلامت را می سازند، احساس عدالت نکنند.
افزایش نرخ تورم و بی تاثیر شدن رشد تعرفه ها وی با اشاره به اینکه «عدالت درک شده» در مدیریت مطرح است، اظهار داشت: بر طبق این مولفه، نیروی انسانی باور دارد که دریافتی آنها با حجم کار و شدت سختی کار آنها مناسب نمی باشد و شکاف وجود دارد. متاسفانه، شکاف میان سختی کار و دریافتی پرستاران روز به روز بیشتر شده است. علل مختلفی در رابطه با چرایی ایجاد شکاف میان سختی کار و دریافتی پرستاران مطرح می شود و همیشه از «تعارض منافع» سخن به میان می آید که موضوعی قابل تایید است. بعد از اجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری تلاش شد که شکاف میان دریافتی پرستاران و سختی کار آنها برطرف شود اما رشد نرخ تورم به نحوی بود که رشد قابل قبول تعرفه های پرستاری هم نتوانست شکاف بوجود آمده را جبران کند.
توسعه مدارس بهیاری، راهکاری قدیمی برای مسایل قدیمی عبادی در رابطه با توسعه مدارس بهیاری و نقش این مولفه در رفع چالش کمبود پرستار اظهار داشت: روش های گذشته، نسخه مناسبی برای حل مشکلات امروز نیستند و مشکلات امروز را نمی توان با راهکارهای قدیمی پاسخ داد. بطور مثال، در یک بازه زمانی بمنظور افزایش فاکتورهای بهداشتی کشور از بومیان روستاها بهره گرفتند و بدین سبب اشخاصی که تحصیلات حداقلی داشتند با عنوان «بهورز» تربیت شدند. این اقدام و سیاست مدبرانه، سبب رشد فاکتورهای نظام سلامت در کشور شد؛ بااینکه این تکنیک سبب ارتقاء فاکتورهای نظام سلامت شد اما این پرسش را که «آیا این تکنیک در هزار چهاردهم پاسخگو است؟» را مطرح می کنم. دهه ۶۰، کشور با کمبود پزشک عمومی و متخصص مواجه بود و نیاز نظام سلامت را با پزشکان هندی، فلیپینی، بنگلادشی و پاکستانی تامین می کردیم و بر این اساس به بهورز نیاز داشتیم. همینطور به علت این که پرورش پرستار به میزان کافی نبود، ناچار بودیم که پرستاران را از مقطع دبیرستان تربیت نماییم و آنها را خیلی زود وارد بازار کار کنیم؛ به این علت مدارس بهیاری تاسیس شد. بررسی ها بیان کننده این است که تعداد مدارس بهیاری در یک بازه زمانی از تعداد دانشکده های پرستاری بیشتر بود.
ضرورت حضور تیم درمان حرفه ای در کنار پزشکان وی افزود: گفته می شود که پزشکی کشور پیشرفت کرده و رشته های تخصصی، انواع فوق تخصصی و فلوشیپ ها در دسترس است؛ قطعا، تیمی که در روند درمان در کنار پزشکان حضور دارند، میبایست از دانش و مهارت کافی برخوردار باشند. بنابراین، اگر استراتژی عرضه خدمات درمانی و بالینی تغییر کرده استفاده از روش ها و تکنولوژی های پیشرفته را در کانون توجه قرار داده ایم، نمی توانیم از مدلهای دهه ۵۰ و ۶۰ برای تربیت نیروی انسانی استفاده نماییم. استفاده از مدل بهورز در یک بازه زمانی اثربخش بود، اما اینروزها پاسخگوی نیازها نیست. من بر این باور هستم، بهورزان می توانند بار عمده بهداشت کشور را به دوش کشند، اگر سکان هدایت وزارت بهداشت را دست داشتم، در عرصه بهورزی سرمایه گذاری بیشتری می کردم. منظور از بهورزان، اشخاصی هستند که کار آنها اصلاح سبک زندگی است و بدین سبب در عرصه نیروی انسانی مردم پایه برای پیش گیری از بیماریها سرمایه گذاری می کردم.
وضعیت پذیرش دانشکده های پرستاری او با اشاره به اینکه ۲۲۰ دانشکده پرستاری در کشور فعالیت می نمایند، خاطرنشان کرد: آمار و ارقام بیان کننده این است که ۱۳هزار و ۵۰۰ نفر برای رشته پرستاری طی سال قبل در دانشگاه های علوم پزشکی کشور پذیرش شدند و تعداد دانشجویان گروه پرستاری با احتساب رشته های اتاق عمل و هوشبری به حدود ۱۸هزار نفر رسید. این در شرایطی است که ظرفیت رشته پرستاری در یک بازه زمانی حدود ۳هزار نفر بود و بطور قطع میزان پذیرش رشته پرستاری امسال نسبت به سال قبل بیشتر است. هنگامی که آمار و ارقام پذیرش رشته پرستاری را بررسی می نماییم، به این نتیجه می رسیم که تاسیس دبیرستان های بهیاری که در نهایت سالی ۵۰۰ نفر تربیت می کنند، بی فایده است.
بهیاران دیگر جذب نمی شوند عبادی با اشاره به اینکه امکان جذب دانش آموختگان دبیرستان های بهیاری در سیستم بهداشتی و درمانی کشور وجود ندارد، اظهار داشت: هنگامی که یک کارشناس پرستاری دانش آموخته می شود، میبایست تعهد طرح نیروی انسانی را سپری کند؛ اما چنین موضوعی برای دانش آموختگان بهیاری در نظر گرفته نشده است. همینطور به علت این که تمام انسان ها میل به رشد دارند، دانش آموختگان بهیاری در کنکور شرکت می کنند و مدرک کارشناس پرستاری می گیرند. هنگامی که می توان یک مسیر را طی ۴ سال گذراند، هیچ ضرورتی وجود ندارد که این مسیر را به مسیر ۷ ساله تبدیل کرد.
بیکاری دانش آموختگان دبیرستان های بهیاری معاون پرستاری وزارت بهداشت اضافه کرد: دانش آموختگان دبیرستان های بهیاری که چندین سال است بیکار هستد، کمپین و پویشی را با هدف تعطیلی مدارس بهیاری بوجود آورده اند. تلاش می نماییم که حداقل از رشد مدارس بهیاری جلوگیری شود و از ظرفیت نیروی بهیاری برای مناطق کم برخوردار کشور استفاده نماییم. همینطور با رشد تحصیلی بهورزان در نظر داریم نیاز یک منطقه را پوشش دهیم. قطعا، با رشد تکنولوژی و رشته های تخصصی، تربیت بهورزان هیچ ضرورتی ندارد اما باید بدانیم که بخشی از کار بیماران بر زمین مانده و این نیاز را میبایست جبران نماییم. در گذشته، کارهای بر زمین مانده با استفاده از ظرفیت نیروی «کمک پرستار» پوشش داده می شد که توفیقات و چالش هایی به دنبال داشته است.
آیا پرستاران زیاده خواه هستند؟ وی در رابطه با چرایی و علل کمبود پرستار در کشور توضیح داد: به علت این که ضعف در استخدام و نگهداشت داریم با چنین مسائلی مواجه هستیم. همینطور به علت این که اشخاصی که شرح وظایف و حقوق پرستاران را تعریف می کنند، درکی از سختی کار پرستاران ندارند. بروز چنین مسائلی شاید با سیاستگذاران حوزه پرستاری و همینطور رسانه هایی باشد که با خیرخواهی به پای کار آمده اند اما این مورد سبب بزرگنمایی مشکلات شده است. برخی سیاستگذاران، پرستاران را در مجامع خصوصی گروهی زیاده خواه تلقی می کنند اما در مجامع عمومی چنین اظهارنظرهایی نمی کنند. بخشی از تقصیرات برای تصمیم گیران است که البته خود من هم عضوی از این گروه هستم؛ ما برای حل یک مشکل گام برمی داریم اما هنگامی که یک طرح هنوز به موفقیت تبدیل نشده آنرا در رسانه ها مطرح می نماییم. وقتی چنین مسائلی در رسانه ها مطرح می شود که یک امتیاز را برای پرستاران در نظر گرفته اند، مردم تصور می کنند که آن امتیاز لحاظ شده است. متاسفانه، چنین مسائلی سبب شده که تصویر پرستاری در اذهان مردم مخدوش شود.
چند درخواست از نمایندگان مجلس او با اشاره به اینکه مردم همیشه قدردان پرستاران هستند، خاطرنشان کرد: من از نمایندگان مجلس شورای اسلامی که مردم را نمایندگی می کنند، درخواست می کنم که به حوزه پرستاری توجه نمایند. توجه به پرستاری به مفهوم توجه به مردم است و بی توجهی به پرستاری نیز به مفهوم بی توجهی به سلامت مردم است. من از نمایندگان مجلس درخواست می کنم که درخواست های پرستاری در قوانین و اعتبارت لحاظ شود. برخی اقشار نظام سلامت از معافیت پلکانی مالیات برخوردار می باشند اما این معافیت برای سایر گروههای نظام سلامت وجود ندارد و همینطور از نمایندگان مجلس می خواهم که مبحث بورسیه پرستاری و ردیف های شغلی به یک الزام تبدیل گردد. همینطور از نماینگدان مجلس می خواهم هزینه ای که برای تربیت نیروی انسانی لحاظ می شود برای نگهداشت نیروی انسانی هزینه شود. متاسفانه، جاذبه شغلی در شهر تهران و مناطق کم برخوردار وجود ندارد؛ به نحوی که یک پرستار شاغل در شهر تهران میبایست ۹۰ درصد درآمد خویش را صرف اسکان کند و از نماینگدان مجلس می خواهم که به اسکان پرستاران به صورت عام یا خاص توجه نمایند.
اهمیت معافیت مالیاتی و مبحث اسکان پرستاران معاون وزیر بهداشت افزود: من از نمایندگان مجلس می خواهم که به معافیت مالیاتی، نگهداشت، بورسیه پرستاران و اسکان آنها در سال پیش رو توجه نمایند. اگر چنین مسالی در کانون توجه قرار گیرد، شاهد اتفاق های خوبی در عرصه پرستاری خواهیم بود. کشور در راه سالمندی جمعیت قرار دارد و مبتلا شدن به بیماری های غیرواگیر رو به افزایش است. بدین سبب اکنون در نقطه جوش قرار داریم و اگر از این فرصت استفاده نکنیم، بزودی طی سال های آتی وا مصیبت ها خواهیم گفت و می گوییم که چرا روز گذشته به فکر امروز نبوده ایم.
وی با اشاره به اینکه ۲۷ سال سابقه حضور در بالین را دارم و از سختی کار بالین آگاه هستم، اضافه کرد: معافیت مالیاتی برای حفظ و نگهداشت نیروی نخبه یک کار باارزش است؛ چونکه به محققان، پزشکان و اساتید دانشگاه نیاز داریم و نباید از آنها غافل شویم. نیاز بیمارستان ها به پرستاران یک نیاز همیشگی است؛ شرایط به نحوی است که اگر یک گروه شغلی یک روز در بیمارستان ها حاضر نشود، پرستاران می توانند خدمات آنها را عرضه کنند. این در شرایطی است که اگر تمام گروه ها در بیمارستان حضور داشته باشند اما پرستاران حضور نداشته باشند، بیمارستان قادر به ارائه خدمت نخواهد بود. بطور مثال، ضمن احترام به تمام صنوف شاغل در مراکز درمانی باید گفت نقش پرستاری به قدری مهمست که غیبت آنها سبب توقف عرضه خدمات می شود.
وضعیت دریافتی پرستاران در مقایسه با سایر گروههای پزشکی معاون وزیر بهداشت در رابطه با اختلاف دریافتی پرستاران با سایر گروههای نظام سلامت سلامت توضیح داد: میزان دریافتی اقشار نظام سلامت تا حدودی به یکدیگر نزدیک است؛ دریافتی همکاران پاراکلینیک، پیراپزشکی، گروه مامایی و گروه بهداشت به یکدیگر نزدیک است و اگر اختلافی وجود داشته باشد، اختلاف بارزی نیست. بعد از اجرای نظام خودگردانی مراکز درمانی در دهه ۷۰، شکاف دریافتی به وجود آمد. سیاستگذاران نظام سلامت که پزشکان بودند، باور داشتند که پزشکان چرخ نظام سلامت را به حرکت در می آورند و اگر در کانون توجه قرار گیرند، تمام چرخ های نظام سلامت به حرکت درمی آید. این دیدگاه می توانست درست باشد ولی تمام گروه ها و به حرکت درآمدن آنها میبایست بطور همزمان در کانون توجه قرار می گرفت اما چنین موضوعی صورت نگرفت و سبب ایجاد یک شکاف شد و همچنان وجود دارد.
وی افزود: فاصله پرداختی ها در کشورهایی که به عنوان الگو قرارداده ایم، بطور معمول بالاتر از ۲ برابر نیست یا حداکثر بالاتر از ۲.۵ برابر نیست. متاسفانه موارد نادری وجود دارد که اختلاف در دریافتی ها بالاتر از ده ها برابر است.
تعرفه ها و خواسته های پرستاران عبادی با اشاره به دیدگاه ها و انتقادها در رابطه با تعرفه های پرستاری اظهار داشت: پرستاران بر این باور هستند که تعرفه گذاری خدمات پرستاری مشابه تعرفه گذاری خدمات پزشکی است و همینطور انتقادهایی نسبت به پایه ریالی خدمات پرستاری دارند و من در این جهت یعنی قیمت پایه خدمات پرستاری با آنها موافق هستم. بودجه اختصاص یافته خدمات پرستاری در سال ۱۴۰۱ خیلی محدود بود و با فشارهای فراوانی در اواخر اسفند ماه اختصاص یافت. بودجه ای که در آن بازه زمانی برای خدمات پرستاری درنظر گرفتند، ۵هزار میلیارد تومان بود اما تمام این مبلغ اختصاص نیافت. به علت این که ناچار بودیم که کل بسته های خدماتی را برمبنای بودجه اختصاص یافته تعریف نماییم، به ناچار روی به مهندسی معکوس آوردیم و آنرا تعدیل کردیم. بر طبق این شرایط، به عنوان معاون پرستاری وزارت بهداشت ۲ راهکار داشتم؛ نخست این که زیربار اجرای تعرفه های پرستاری نروم که در این صورت امروز این پرسش «چرا تعرفه های پرستاری بعد از ۱۸ ال اجرا نشده است؟» را مطرح می کردید.
معاون وزیر بهداشت افزود: راهکار دوم این بود که تعرفه های پرستاری را اجرا کنم و تعرفه ها را در گذر زمان اصلاح نماییم. راهکار دوم را به عنوان چاره اجرای تعرفه های پرستاری در کشور درنظر گرفتیم. شرایط به نحوی بود که از تمام حمایت های معنوی برخوردار بودیم و مقام معظم رهبری نیز از حامیان طرح بودند و همینطور دوران کرونا را پشت سرگذاشته بودیم. دولت وقت با فشار رهبری معظم مجبور شد نسبت تعرفه اولیه اقدام نماید، چونکه طرح تعرفه پرستاری به مدت ۱۴ سال بر زمین مانده بود. هنگامی که دولت سیزدهم مسئولیت اجرای امور را در دست گرفت، فرمایش مقام معظم رهبری در رابطه با تعرفه های پرستاری به حجت شرعی تبدیل شد و بدین سبب اجرای تعرفه های پرستاری شروع شد اما سطح تعرفه ها پایین بود.
وی با اشاره به اینکه تعرفه های پرستاری از سال ۱۴۰۰ تا به امروز به میزان قابل توجهی رشد کرده، توضیح داد: بااینکه تعرفه ها به میزان قابل ملاحظه ای رشد کرده اما به علت این که پایه تعرفه های پرستاری ضعیف است، رشد تعرفه ها دیده نمی گردد. من از مجلس و دولت می خواهم که نادیده انگاری گذشته در رابطه با تعرفه های پرستاری را طی بازه زمانی دو تا سه ساله بالا برند و ارزش نسبی تعرفه های پرستاری را بالا برند. شرایط به نحوی است که ارائه ی خدمت داریم اما احیای درآمد نداریم.
او در رابطه با دیدگاه های پرستاران در رابطه با تعرفه های پرستاری نیز توضیح داد: پرستاران بر این باور هستند که برای تعرفه های پرستاری مانند تعرفه های پزشکی از الگوی «پرداخت به ازای خدمت» استفاده نماییم. این احتمال وجود که چنین ایده ای خیلی آرمانی باشد اما خیلی از ایده ها قابلیت پیاده سازی ندارند و این مورد را به عنوان یک پرستار که سابقه حضور در حوزه بالین را دارد و همینطور به عنوان پژوهشگر و معاون پرستاری وزارت بهداشت مطرح می کنم. هم اکنون، بخش عمده ای از زمان پرستاران بجای حضور بر بالین بیمار برای مراقبت غیرمستقیم صرف می شود. اگر بخواهیم تمام خدماتی که برای بیماران عرضه می دهیم با جزییات ثبت نماییم، در وهله نخست، گرفتار احتیاج به خدمات القایی می شویم و همینطور این احتمال وجود دارد که زمان چنین کاری را در اختیار نداشته باشیم. بنابراین، از مدل بسته های خدمتی که یک الگوی استاندارد جهانی است، استفاده می کنیم؛ بطور مثال، محاسبه می نماییم که یک بیمار در قسمت داخلی به چه خدماتی طی ۲۴ ساعت نیاز دارد، سپس ارزش ریالی برای آن خدمت درنظر می گیریم.
عبادی اضافه کرد: این مدل، الگوی مناسبی برای محاسبه خدمت است اما به زعم پرستاران که ارزش ریالی خدمت مناسب نمی باشد، موافق هستم. بدین سبب تعریف بسته های خدمتی می تواند یک الگوی خوب باشد؛ مشروط بر این که پایه ارزش نسبی افزایش یابد.
آخرین وضعیت بازتوزیع تعرفه ها وی در جواب پرسش «به گفته یکی از اعضای شورایعالی نظام پرستاری، ابلاغ شیوه جدید بازتوزیع تعرفه های پرستاری در انتظار امضای وزیر بهداشت است. آخرین وضعیت چه طور است؟» اظهار داشت: امور در ارتباط با این مورد انجام شده و در انتظار ابلاغ وزیر بهداشت است. به تازگی، در رابطه با این مورد با معاون درمان گفت و گو کردم و تصمیم بر این است که جلسه ای با وزیر بهداشت برای بازبینی بازتوزیع تعرفه های پرستاری برگزار نماییم. مقام عالی وزارت بطور معمول با تصمیم معاونان خود موافق است اما این مورد میبایست مورد شور نهائی قرار گیرد و ابلاغ شود. ابلاغ مبحث بازبینی توزیع تعرفه های پرستاری هیچ ارتباطی با احصا درآمد ندارد اما معایبی که دستورالعمل گذشته داشت و به این مورد در گذر زمان پی بردیم را مرتفع می کند. متاسفانه، شرایط به نحوی بود که در حق همکاران اتاق عمل، درمانگاه ها و اورژانس ظلم می شد؛ بدین سبب تلاش نموده ایم که نقصها را برطرف نماییم.
وضعیت مطلوب برای تعرفه های سال آینده وی در رابطه با ایده ال تعرفه های پرستاری در سال آینده نیز به ایسنا توضیح داد: تعرفه ها چه پزشکی و چه پرستاری از دو بخش « ضریب ریالی» و «ارزش نسبی» تشکیل می شود. ضریب ریالی تعرفه های پرستاری مانند تمام کارشناسان پروانه دار است؛ بطور مثال، تعرفه های سال جاری حدود ۳۵ درصد افزایش پیدا کرد، میزان بهره مندی پرستاران از این مورد مانند یک کارشناس توان بخشی یا پزشک عمومی است. مبحث ارزش نسبی از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ ما در جلسات پیش کارشناسی که در رابطه با تعرفه های پرستاری داشته ایم، پذیرش شده که ضریب ریالی، حداقل ۵۰ درصد رشد ارزش نسبی داشته باشد. پیشنهاد معاونت پرستاری وزارت بهداشت، افزایش ۱۲۰ درصدی بود اما بار مالی این موضع را محاسبه کرده اند و باور دارند که افزایش ۱۲۰ درصدی در توان سرانه نظام سلامت کشور نیست و تصمیم بر این است که به شکل خردخرد افزایش یابد. پیشنهادات خویش را مطرح می نماییم اما میبایست از خزانه نیز خبر داشته باشیم. دولت میبایست در سطح کلان برای تمام کشور تصمیم بگیرد البته در این بین مشخص است که برخی وزارتخانه ها جزو بخش های کلیدی هستند و کار آنها تعطیلی ندارد. بطور مثال، مراکز درمانی مشمول تعطیلی پنج شنبه ها نمی شوند. هرچند تعطیلی پنج شنبه یک مبحث کوچک است اما خود به یک چالش تبدیل گشته است.
مهاجرت شغلی و جغرافیایی پرستاران عبادی در قسمت دیگری از صحبت هایش در جواب سوال ایسنا در رابطه با مهاجرت پرستاران نیز توضیح داد: سازمان های «نظام پرستاری» و «نظام پزشکی» گواهی صلاحیت شغلی پرستاران و پزشکان را صادر می کنند. بر طبق گزارش سال ۱۴۰۲ سازمان نظام پرستاری، حدود ۳هزار گواهی صلاحیت شغلی صادر شده که این میزان با کاهش ۳۵ درصدی در سال قبل به ۱۸۰۰ مورد رسید. همینطور سازمان نظام پزشکی کاهش ۱۸ درصدی صدور گواهی صلاحیت شغلی در سال قبل را تجربه کرده است.
وی با اشاره به اینکه برخی پرستاران نیز با ویزای کار از کشور خارج می شوند، توضیح داد: آمار و ارقام پلیس مهاجرت نیز می تواند معیاری برای محاسبه میزان مهاجرت پرستاران باشد. من بر این باور هستم که محاسبه میزان مهاجرت برمبنای آمار و ارقام پلیس مهاجرت نسبت به تعداد گواهی صلاحیت شغلی صادر شده دقیق تر است. این احتمال وجود دارد که برخی با ویزای توریستی یا دانشجویی از کشور بیرون بروند که وضعیت آنها قابل پیگیری نیست.
توقف رشد مهاجرت پرستاران معاون وزیر بهداشت توضیح داد: مبحث مهاجرت پرستاران را از دانشگاه های علوم پزشکی پیگیری کردیم؛ چونکه آنها از وضعیت نیروی خود باخبر هستند. بدین سبب تعداد مهاجران برمبنای آمار دانشگاه های علوم پزشکی و پلیس مهاجرت بیان کننده این است که رشد مهاجرت در سال قبل متوقف شده است. آمار و ارقام بیان کننده این است که رشد مهاجرت پرستاران از ۵۷۰ مورد در سال ۱۴۰۲ به ۵۶۸ نفر در سال قبل رسیده است اما وضعیت مهاجرت سال قبل نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش پیدا کرده است. میزان مهاجرت در سال ۱۴۰۱ بالاتر از ۳۰۰ نفر است.
وی افزود: برخی اظهار نظر می کنند که تمام کشورهای جهان برای جذب پرستاران، خواستار گواهی صلاحیت شغلی نیستند اما اشتغال در کشور دیگر به ویزای شغلی نیاز دارد. اشخاصی که بدون ویزای شغلی از کشور خارج شده اند، نمی توانند اشتغال داشته باشند. بررسی ها بیان کننده این است که میل به مهاجرت خیلی زیاد است اما مواردی که منجر به مهاجرت می شود از میل به مهاجرت کمتر است.
او در رابطه با مهاجرت شغلی پرستاران نیز اظهار داشت: برخی پرستاران از حوزه ارائه ی خدمت خارج می شوند و به حوزه زیبایی، شرکت تجهیزات پزشکی یا موقعیت شغلی دیگر ورود می کنند. میزان مهاجرت شغلی پرستاران نیز حدود ۲هزار نفر است و در مجموع می توان اظهار داشت که حدود ۲۵۰۰ نفر سالانه نیروی انسانی از دست می دهیم. همینطور ۱۹۰۰ نفر نیز وارد دوران بازنشستگی می شوند و این در شرایطی است که سالانه حدود ۴هزار تا ۵هزار نفر جدید جذب می شوند. در بهترین شرایط ممکن می توانیم تعداد نیروهای خارج شده را پوشش دهیم و این در شرایطی است که افزایش ظرفیت تخت های بیمارستانی در حال انجام می باشد.
شگفتانه امسال مسئولان برای پرستاران چیست؟ عبادی در انتها در رابطه با شگفتانه پرستاران برای سال جاری اظهار داشت: ترجیح می دهم که شگفتانه پرستاران از زبان رییس جمهور و وزیر بهداشت مطرح شود. مواردی مانند معافیت مالیات، بورسیه دانشجویان و مجوزهای استخدامی سالانه پرستاران و اسکان پرستاران که از نکات مهم و اساسی هستند در کانون توجه قرار گیرد و تعدادی از این موارد تصویب شود.
منبع: biobag.ir
این مطلب بیوبگ را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط بیوبگ
نظرات بینندگان در مورد این مطلب