سلامت روان خانواده های دارای فرزند معلول اولویتی که فراموش شد
به گزارش بیو بگ، نایب رییس انجمن روانشناسی ایران اظهار داشت: داشتن فرزند سالم آرزوی هر پدر و مادر است، اما گاهی فرزند با یک معلولیت خاص به دنیا می آید و مادر خویش را مقصر معلولیت فرزندش دانسته و احساس گناه می کند.
حمید یعقوبی دانشیار روانشناسی بالینی دانشگاه شاهد، نایب رییس انجمن روانشناسی ایران و نایب رییس انجمن روان درمانی ایران در مصاحبه با خبرنگار مهر در ارتباط با سلامت روان آنهایی که گرفتار معلولیت هستند و تأثیر این معلولیت روی روان این افراد و والدین آنان توضیح داد و اظهار داشت: طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت سلامت روان یکی از ارکان اساسی در ایفای موفق نقش مادری است. مطالعات جهانی نشان میدهد که حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنان بعد از زایمان گرفتار افسردگی بعد از زایمان می شوند که می تواند بر کیفیت ارتباط مادر و کودک تأثیر منفی بگذارد. وی اضافه کرد: مادران با سلامت روانی بالا، توانایی بیشتری در ایجاد محیطی امن، پرمحبت و پایدار برای رشد و تربیت فرزندان خود دارند. طبق نتایج برخی تحقیقات در ایران، مشکلاتی مانند اضطراب و افسردگی در بین مادران دارای خردسالان خردسال نسبتاً شایع است، خصوصاً در شرایطی که حمایت اجتماعی یا آموزشی کافی دریافت نمی کنند. کودکانی که در کنار مادری آرام و با ثبات روانی رشد می کنند، بمراتب کمتر گرفتار مشکلات عاطفی یا رفتاری می شوند. سلامت روان مادر تأثیر مستقیم در روابط خانوادگی دارد یعقوبی اذعان کرد: سلامت روان مادر تأثیر مستقیمی بر روابط خانوادگی و کیفیت زندگی مشترک دارد. پژوهش های داخلی نشان داده که آموزش های روان شناختی و حمایت های گروهی می تواند بطور شایان توجهی در پایین آوردن اضطراب، افسردگی و پرخاشگری در مادران مؤثر باشد. وی با توجه به این که کودکانی که مادرانشان از حمایت روانی کافی برخوردار بودند، در آزمون های اجتماعی و شناختی عملکرد بهتری نشان دادند، اشاره کرد: سلامت روان مادر نه فقط یک ضرورت فردی، بلکه یک اولویت اجتماعی و فرهنگی است که مستقیماً به کیفیت تربیت نسل آینده مرتبط است؛ بدین سبب توجه جدی به سلامت روان مادران باید در کانون برنامه ریزی های اجتماعی و سیاستهای سلامت قرار گیرد.
واکنش والدین زمانی که می فهمند فرزندشان معلولیت دارد نایب رییس انجمن روانشناسی ایران با توجه به این که داشتن فرزند سالم یکی از با اهمیت ترین آرزوهای هر پدر و مادری است، گفت: گاهی ممکنست خدای ناکرده فرزند با یک معلولیت خاص به دنیا بی آید؛ در چنین شرایطی بسته به نوع معلولیت، واکنش های والدین متفاوت می باشد. وی ادامه داد: والدین زمانی که با این وضعیت مواجه می شوند واکنش هایی چون شوک و انکار اولیه که اغلب پذیرش این که کودک ممکنست هیچگاه عملکرد شناختی عادی نداشته باشد، خیلی مشکل است، احساس گناه که برخی مادران خودرا مقصر معلولیت فرزندشان می دانند، نگرانی دائمی از آینده کودک در مورد تحصیل، استقلال، ازدواج و مراقبت در صورت فوت والدین، افسردگی و اضطراب مزمن که به سبب بار مراقبتی بالا و احساس طرد اجتماعی و همین طور احساس خستگی روانی از تعامل روزانه با کودک مخصوصاً در موارد شدید مثل اوتیسم یا عقب ماندگی ذهنی عمیق از خود نشان می دهند. حمایت از مادرانی که فرزندان معلول دارند یعقوبی در ادامه اظهار داشت: مادرانی که دارای فرزند معلول یا دچار بیماری خاص هستند، فشار روانی، عاطفی، مالی و اجتماعی زیادی را تحمل می کنند. برای مساعدت با آنها باید نگاهی چندبعدی، انسانی و پیوسته داشت. وی ادامه داد: به جهت اینکه بتوان از نظر عاطفی و روان شناختی مادر را حمایت کرد، ابتدا مادر باید مشاوره بصورت فردی یا گروهی شود، مشاوره می تواند به پذیرش شرایط، کاهش احساس گناه یا خشم، و تقویت تاب آوری مادر کمک نماید، مادر به حمایت گروهی به ویژه گروه همسان احتیاج دارد و مشارکت در گروه هایی از مادران با تجربیات مشابه، برای اشتراک احساسات و تجربیات به سلامت روان مادر کمک کرده و همین طور آموزش مهارتهای مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، ذهن آگاهی (mindfulness) و نوشتار درمانی هم می تواند به صورتی از سلامت روان مادر حمایت کند. حمایت اجتماعی فرهنگی دانشیار روانشناسی بالینی دانشگاه شاهد اذعان کرد: یکی دیگر از حمایت هایی که می توان از مادران دارای فرزند معلول کرد حمایت اجتماعی و فرهنگی است. بنابر این آموزش به پدر، خواهر و برادر برای مشارکت در مراقبت و کاهش بار روانی مادر، آگاه سازی اجتماعی درباره ی حقوق خردسالان خاص و نیازهای خانواده هایشان و برگزاری مناسبت ها یا کارگاه های اجتماعی برای کاهش انزوا یک امر حمایتی و الزامی است.
حمایت مالی و حقوقی یعقوبی مطرح کرد: نهادهای حمایتی مانند سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی (ره) و انجمن های خیریه می توانند با اعطای کمک هزینه ها یا مستمری های ویژه، خانواده های دارای فرزند با نیازهای خاص را یاری کنند. همین طور آگاهی رسانی درباره ی حقوق قانونی این خانواده ها، همچون حق استفاده از مرخصی های ویژه، بهره مندی از بیمه های حمایتی و دسترسی به خدمات توانبخشی رایگان، اهمیت ویژه ای دارد. در این راستا، پشتیبانی از اشتغال مادران در قالب مشاغل خانگی و برگزاری دوره های آموزش فنی و کارآفرینی هم می تواند به توانمندسازی اقتصادی خانواده ها کمک نماید. آموزش و توانمندسازی مادران نایب رییس انجمن روان درمانی ایران اشاره کرد: ارائه آموزش های تخصصی درباره ی وضعیت پزشکی و روانی کودک، شناخت علایم هشدار، اقدامات اورژانسی و معرفی منابع کمک رسانی همچون ضروریات این حوزه است. تقویت مهارت های فرزندپروری متناسب با شرایط خردسالان خاص و افزایش اعتماد به نفس مادران در نقش حمایتی شان از دیگر محورهای این برنامه ها شمرده می شود. وی اضافه کرد: همین طور ایجاد پیوند با منابع تخصصی مانند روان پزشکان کودک، روان شناسان، کار درمانگران، گفتار درمانگران و مددکاران اجتماعی، نقش برجسته ی در ارتقا کیفیت خدمات حمایتی خواهد داشت. استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد (NGOها) و انجمن های تخصصی هم دراین خصوص مورد تاکید قرار دارد.
نقش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نایب رییس انجمن روانشناسی ایران گفت: وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت روان و جسم جامعه، می تواند نقش مؤثری در پشتیبانی از این خانواده ها ایفا کند. بااینکه اطلاعات دقیقی از برنامه های جاری این وزارتخانه در دست نیست، اما برخی پیشنهادات عملیاتی شامل خدمات سلامت روان محور که با بوجودآوردن واحدهای تخصصی مشاوره روانی در بیمارستان ها و مراکز درمانی ویژه خردسالان با حضور روان شناس، روان پزشک و مددکار اجتماعی؛ ارائه جلسات رایگان مشاوره به مادران بعد از تشخیص بیماری یا معلولیت کودک؛ و اجرای برنامه های غربالگری سلامت روان مادران با ابزارهایی نظیر پرسش نامه های DASS یا GHQ. یعقوبی اضافه کرد: آموزش و توانمندسازی مادران که با برگزاری کارگاه های حضوری و آنلاین رایگان درباره ی خود مراقبتی، تاب آوری روانی، مدیریت استرس و برقراری ارتباط مؤثر با کودک خاص؛ همین طور تولید پکیج های آموزشی در قالب جزوه، فیلم یا اپلیکیشن متناسب با سطح سواد عمومی و فرهنگ ایرانی در این جهت ارائه شده است. وی اشاره کرد: همین طور حمایت های اجتماعی و رفاهی سلامت محور در پوشش بیمه ای خدمات روانشناسی برای مادران، اختصاص بودجه برای مداخلات جامعه محور در خانه های بهداشت روستایی و پایگاه های سلامت شهری و ارائه خدمات یکپارچه به خانواده ها که با راه اندازی کلینیک های جامع کودک و خانواده با هدف ادغام خدمات پزشکی، روانی، اجتماعی و آموزشی در یک مکان واحد بمنظور کاهش سردرگمی و هزینه های خانواده ها به وزارت بهداشت پیشنهاد و در امتداد عملی شدن است. یعقوبی در آخر اشاره کرد: تدوین و اجرای یک سند جامع سلامت خانواده های دارای کودک با نیازهای خاص می تواند به انسجام و اثربخشی این برنامه ها کمک شایانی کند.
این مطلب بیوبگ را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط بیوبگ
نظرات بینندگان در مورد این مطلب