به بهانه روز جهانی بهداشت، تشریح شد
زنگ بیدارباش کرونا برای سلامت و فرصتی که از دست رفت
به گزارش بیو بگ رییس انجمن آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران، «سلامت» را حق و مطالبه ای همگانی خواند که در مواردی مورد غفلت قرار گرفته است و در عین حال با اشاره به اینکه کووید۱۹ مانند زنگ بیدار باشی بود تا چشمانمان را بازکنیم و تغییراتی ایجاد نماییم، اظهار داشت: فرصت هایی برای ارتقای سواد سلامت جامعه و سواد پزشکی مردم داشتیم، اما تا حالا کار مفیدی در این راستا صورت نگرفته است.
محمد حسین تقدیسی، در گفت وگو با ایسنا ضمن اشاره به شعار سال جاری روز جهانی بهداشت از جانب سازمان جهانی بهداشت با عنوان «سیاره ما سلامت ما»، اظهار داشت: شعار سال جاری برگرفته از نگاهی است که سازمان جهانی بهداشت در خلال سال ها آنرا دنبال کرده است. در خلال ۱۰ سال قبل سازمان جهانی بهداشت تلاش بسیاری کرده تا این مفهوم را به شکلی برای جوامع، کشورها و مردم دنیا تبیین کند که مفهوم سلامتی چیست و چگونه این مفهوم در جهان معنادار می شود.
دگرگونی اساسی در دنیا با بحران کووید۱۹
وی با این باور که خود پاندمی کووید ۱۹ در جهان به سازمان جهانی بهداشت، مردم و دولت ها این کمک را کرد و نشان داد که وقتی صحبت از سلامتی می نماییم، سلامتی یک مفهوم تک بعدی نیست و با همه ابعاد زندگی انسان ارتباط دارد، توضیح داد: همانطور که در کووید ۱۹ مشاهده شده همه مسئولیت پیشگیری و کنترل بیماری فقط با وزارت بهداشت نبوده است و قوه مجریه، قوه مقننه و همه ارگان های دولتی در این امر نقش داشتند و در همه دنیا این امر به وضوح قابل مشاهده می باشد. در واقع کووید ۱۹ یک دگرگونی اساسی در دنیا ایجاد کرد و سبب شد نگاه دنیا به سلامت از نگاه مقوله ای بیرون برود.
«سلامت»؛ در راس باشد
استاد ارتقاء سلامت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، با اشاره به اینکه سازمان جهانی بهداشت قدرت اجرایی برای دنیا ندارد، تصریح کرد: مشکل اساسی اینجاست که این سازمان نمی تواند دولت ها را مجبور کند تا به اهداف تعیین شده عمل کنند. با این وجود سازمان جهانی بهداشت در این حوزه تلاشهای حائز اهمیتی داشته است. برای مثال از سال ۲۰۱۳ این سازمان بحثی را بیان کرد که اگر می خواهید به سلامت نگاه کنید، سلامت یک مقوله مستقل از زندگی مردم نیست و همه زندگی مردم با «سلامت» رقم خورده است.
تقدیسی با اشاره به اینکه زمانی همه دولت ها در جوامع مختلف یک اولویت بندی از مسائل جامعه می کردند و در راس آنها امنیت، سپس اقتصاد، پس از آن سلامت، آموزش و... قرار می گرفت، خاطرنشان کرد: از آن پس سازمان جهانی بهداشت تصریح کرد که" امنیت، اقتصاد و... بدون سلامت اصلا معنا و مفهومی ندارند. " ازاین رو وقتی صحبت از امنیت، اقتصاد و یا هر چیز دیگری می شود باید توام با سلامت باشد.
وی با با ذکر این نکته که منظور از سلامتی فقط آب سالم و یا فقط غذای سالم و از این قبیل نیست؛ هرچند که همه این ها هم هست، تصریح کرد: سلامتی باید همه ابعاد زندگی را در بر گیرد و شعار سال جاری هم همین مفهوم را تبیین می کند.
این متخصص ارتقای سلامت در ادامه اضافه کرد: در چند سال گذشته، به قول سازمان جهانی بهداشت همه دولت ها توافق کردند که مفهوم همه جانبه بودن سلامت را در راس کارها و برنامه های خود قرار دهند؛ چونکه تصمیم هر مسئولی یا به عبارتی تصمیم هر تصمیم گیرنده ای، چه خرد چه کلان در سلامت انسان و جامعه اثر دارد. ازاین رو یک تصمیم درست در سطح کلان می تواند جان میلیونها انسان را نجات دهد یا بالعکس یک تصمیم نادرست باعث نابودی میلیونها انسان شود. بنابراین باید محوریت سلامت در همه تصمیم گیری ها وجود داشته باشد.
تقدیسی ضمن اشاره به این که سازمان جهانی بهداشت برای این رویکرد در خلال ۱۰ سال قبل راهکارهای زیادی را مشخص کرده است، اظهار داشت: هم اکنون هم کشورهایی وجود دارند که تک تک وزیرانش را مجبور می کنند تا با صراحت بیان کنند تصمیمات گرفته شده چقدر با سلامت جامعه گره می خورد. همه وزیرانشان باید در ارتباط با سلامت پاسخگو باشند، یعنی تصمیم ها و کارهایشان در ارتباط با سلامت باشد و سلامت فردی، سلامت اجتماعی، سلامت روان، سلامت اقتصادی و... را در بر گیرد.
تنها وزارت بهداشت مسئول «سلامت» نیست
وی با ذکر این نکته که فقط وزارت بهداشت مسئول سلامتی مردم و جامعه نیست، اضافه کرد: در زبان عامیانه هم می شنویم که گفته می شود ۲۵ درصد سلامت مردم با وزارت بهداشت است و ۷۵ درصد با جاهای دیگر، اما این امر تاکنون خوب تبیین نشده است؛ یعنی قوه مقننه باید به سلامت جامعه فکر کند و هر قانونی که وضع می کند باید سلامت محور و در جهت سلامتی و بهبود سلامت مردم باشد. قوه قضاییه و قوه مجریه هم باید این چنین باشند و برای حفظ و ارتقای سلامت جامعه تلاش کنند.
تقدیسی با ذکر مثالی اظهار داشت: در یکی از کشورها می خواستند پلی بزند، روزی زنگ خانه دوستم را می زنند و می گویند ما می خواهیم شیشه در و پنجره های شما را دو جداره نماییم، علت را که جویا شدند، این پاسخ را شنیدند که"چون می خواهیم یک پل هوایی بزنیم و این امر بر سلامت شما اثر می گذارد، بنابراین در پروژه خود دیدیم که باید شیشه های شما دو جداره باشد. " یعنی این کشور در هر پروژه و تصمیمی که می گیرد سلامت را لحاظ می کند که متاسفانه جای خالی این امر در کشور ما به خوبی حس می شود.
جای خالی «پیوست سلامت» برای طرح های صنعتی و توسعه ای
رئیس انجمن آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران ضمن اشاره به این که در برنامه پنجم و ششم توسعه کشوری آمده بود که باید پیوست سلامت برای صنایع بزرگ باشد، خاطرنشان کرد: متاسفانه پیوست سلامت در برنامه های مختلف ارگان های کشور مطرح نیست. در حالیکه سازمان جهانی بهداشت می گوید «سلامت ما سیاره ما» یعنی سلامت در هم تنیده است، شما نمی توانید شهر و روستای سالم داشته باشید مگر این که همه ارگان ها احساس مسئولیت کنند.
وی با اشاره به اینکه رسانه ها هم نقش بسزایی در این مطالبه گری دارند و صرف این که آمار تهدید کننده های سلامت را نام ببریم مشکلی از جامعه ما حل نمی گردد، اظهار داشت: باید ریشه ای عامل پدید آوردن مشکلات سلامتی را پیدا نماییم و در جهت سلامت جامعه گام برداریم.
استاد ارتقاء سلامت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، ضمن اشاره به این که سلامت باید بعنوان زیربنای توسعه پایدار جوامع دیده شود، اضافه کرد: متاسفانه این عامل هنوز بعنوان یک هدف اصلی در مجموعه ارگان های ما صورت نگرفته است. اگر دنبال عدالت در سلامت هستیم باید سلامت به صورت سیستمی در تمام تصمیمات اجرایی دولت و حاکمیت مطرح شود.
وی با اشاره به اینکه سلامت یک مفهوم نسبی است، خاطرنشان کرد: وزرات بهداشت بعنوان مشعل دار سلامت باید بتواند این امر را فرهنگ سازی کند که متاسفانه در این سال ها در زمینه فرهنگ سازی موفق نبودیم و کووید۱۹ هم یک فرصت بسیار طلایی بود تا بتوانیم از این فرصت استفاده نماییم و در نهایت فرهنگ سلامت را بتوانیم در جامعه، در نهادهای مختلف، ارگان های مختلف حتی فرهنگ جامعه و مردم تزریق نماییم.
سبک زندگی ناسالم، تهدید کننده اصلی سلامت
تقدیسی ضمن اشاره به تهدیدکننده های اصلی سلامت و بار بیماری ها در کشور اظهار داشت: حدود ۵۳ در صد از بار بیماری ها را بیماری های خاصی از کل تهدید کننده های اصلی سلامت در جامعه دربرمیگیرد. حدود ۳۲ درصد بیماری قلبی عروقی، ۱۷ درصد سرطان ها، ۱۳ درصد بیماری های ریوی، ۶ درصد بیماری های دیابت، ۳ درصد اختلالات روانی؛ یعنی ۷۵ درصد موارد مرگ جامعه را این بیماری ها در بر می گیرند. عمق علل این بیماری ها برمی گردد به سبک زندگی ما. همینطور وقتی که هوای تنفس ما آلوده است، غذا و آب شرب ما از استانداردهای واقعی برخوردار نیست، انتظار بهتری نمی توان داشت.
سکته قلبی در ایرانیان، ۱۰ سال پایین تر از میانگین جهانی
وی با اشاره به اینکه سکته قلبی در ایران ۱۰ سال پایین تر از میانگین جهانی است، تصریح کرد: در کووید ۱۹ هم مشاهده شد که اغلب مبتلایان به کووید ۱۹ افراد داری بیماری ها قلبی عروقی، دیابت و فشارخون بودند. در تحقیقی که بین افراد با آزمایش کووید ۱۹ مثبت انجام شد؛ مشخص گردید که ۱۲.۷۱ درصد مبتلایان بیماری قلبی، 24.11درصد بیماران دیابتی، 9.3 درصد فشار خون بالا داشتند. یعنی بخش قابل توجهی از مبتلایان حاد دارای بیماری زمینه ای بودند.
این متخصص ارتقای سلامت ضمن اشاره به این که اگر ظاهر قضیه را نگاه کنید و مثلاً بگویید بیماران قلبی عروقی افزایش پیدا کردند، تعداد بیمارستان ها و پزشکان را افزایش دهید؛ هیچ چاره ای حاصل نمی گردد، خاطرنشان کرد: من به شما قول می دهم اگر متخصصین قلب و بیمارستان ها افزایش پیدا کنند باز همچنان آمار مبتلایان بیماری های قلبی عروقی کاهش نخواهد یافت، مگر این که سبک زندگی مردم تغییر کند و در جهت تغییر سبک زندگی مردم تلاش نماییم.
تقدیسی به آمارها اشاره نمود و اضافه کرد: خیلی از آمارها حاکی از این است که در کشور ما مرگ های زود رس زیر ۵۰ سال وجود دارد که این خود نشان دهنده مشکل اساسی و بنیادی است که سازوکار آن هم فقط از راه نسخه سلامت است.
رئیس انجمن آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران در پاسخ به این سؤال که متولیان این امر (پیاده سازی مفهوم سلامت) چه کسانی هستند؟ اظهار داشت: بخشی از آن احتیاج به فرهنگ سازی دارد؛ باید سواد سلامت جامعه را بالا برد. تمام ارگان ها باید شفاف بیان کنند که برای سلامت انسان ها و جامعه چه کاری کردند و چه برنامه ای دارند؛ از شهرداری گرفته تا سایر مجموعه ها...
وی در اینباره به ذکر مثالی از یک کشور دیگر پرداخت و توضیح داد: در بعضی از کشورها کفش غیر استاندارد تولید نمی کنند یعنی وزارت صنعت آنها اجازه تولید کفشی غیر از طبی نمی دهد. تمام صندلی ها طبی و ارگونومیک هستند. آیا در کشور ما وزارت صنایع وقتی می خواهد مجوز اصولی به یک صنعت بدهد این موارد را لحاظ کرده است؟ متاسفانه خیر. هیچ کدام از صنایع و شهرک های صنعتی ما پیوست سلامت در قراردادهای خود ندارند.
سلامت، زیربنای اصلی یک جامعه
تقدیسی ضمن اشاره به این که سازمان جهانی بهداشت به همه ابعاد موثر در سلامت توجه کرده است، اضافه کرد: سلامتی انسان فقط شعار نیست. از سال ۲۰۱۶ سازمان جهانی بهداشت در شانگهای اعلام نمود که «توسعه یعنی سلامت و سلامت یعنی توسعه.» ازاین رو برای توسعه یافتن جامعه ای باید زیربنای اصلی آن، یعنی سلامت را ایجاد کنید.
زنگ بیدارباش کووید۱۹ و فرصتی که از دست رفت
وی با اشاره به اینکه کووید۱۹ زمینه را فراهم نموده است و همچون زنگ بیدار باشی بود تا چشمانمان را بازکنیم، ببینیم، بپذیریم که نیازمندیم و باید تغییراتی ایجاد نماییم، خاطرنشان کرد: راهکار ها مشخص و در خیلی از کشورها درحال اجراست و در ایران به شکل پایلوت کار شده، اما سیستمی و فراگیر نشده است. اگر قرار باشد کاری صورت گیرد باید حاکمیت مداخله کند و برای رسیدن به تعهدات خود باید در این حوزه (سلامت) گام برداریم.
تقدیسی در ادامه با پرداختن به بحران کووید ۱۹ اضافه کرد: آن نقشی را که وزارت بهداشت باید در جهت سواد سلامت جامعه و ارتقا سواد سلامت ایفا می کرد، به درستی انجام نشد، در واقع هیچ کار فرهنگ سازی سیستمی انجام نداد. ما فرصت هایی برای ارتقای سواد سلامت جامعه، سواد رسانه، سواد پزشکی مردم داریم، اما تابحال کار مفیدی در این راستا صورت نگرفته است.
سلامت؛ حقی همگانی است
این استاد دانشگاه ضمن اشاره به این که امروزه هم درد را خوب می شناسیم و هم درمانش را، تصریح کرد: حال مهم این است که راهکار این درد را اجرا نماییم تا بتوانیم موفق شویم. یک بخشی احتیاج به فرهنگ سازی دارد و دیگری قانون گذاری. لازم است تا نیاز ها را شناسایی، منابع را مشخص و ظرفیت های خویش را در بخش خصوصی و دولتی تقویت نماییم.
وی در انتها تصریح کرد: وقتی می گوییم سلامت یک حق است، یعنی یک حق همگانی است. مطالبه گری آن باید توسط رسانه ها و وزارت بهداشت صورت گیرد که متاسفانه آنطور که باید و شاید در این حوزه گام برنداشتیم.
منبع: biobag.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط بیوبگ
نظرات بینندگان در مورد این مطلب